در بهار سال ۱۴۰۴، تصور می‌شد سایه سنگین همه‌گیری کووید-۱۹ تا حد زیادی از زندگی روزمره کنار رفته باشد. اما گزارش‌های وزارت بهداشت و متخصصین سلامت، بار دیگر زنگ هشدار را به صدا درآورد. بر اساس این گزارش‌ها، متاسفانه در کشور شاهد افزایش نسبی موارد ابتلا به بیماری‌های حاد تنفسی، به ویژه کووید-۱۹ و آنفولانزا هستیم. این تحول جدید، اگرچه به شدت موج‌های سهمگین پیشین نیست، اما یادآور این واقعیت است که ویروس SARS-CoV-2 همچنان در گردش است. بنابراین، هوشیاری، مراقبت و رعایت مستمر پروتکل‌های بهداشتی، به ویژه در میان گروه‌های آسیب‌پذیر، ضروری است. در این مقاله نگاهی به وضعیت فعلی کرونا در ایران ۱۴۰۴ خواهیم داشت.
افزایش تدریجی موارد ابتلا: بررسی ابعاد و علل
مطابق با اظهارات دکتر محمدرضا صالحی، عضو کمیته کشوری علمی کرونا، بررسی‌های دقیقی در سطح ملی انجام شده است. میزان عفونت‌های تنفسی در اردیبهشت ماه افزایش یافته است. این موضوع در بررسی‌های مراکز درمانی مرجع، از جمله مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره)، مشهود است. این افزایش، به طور خاص در هفته اخیر مشهودتر بوده و حتی در بخش‌های بستری بیماران مبتلا به کووید-۱۹ نیز قابل ردیابی است. پس از یک دوره طولانی از کاهش چشمگیر موارد ابتلا و حتی رسیدن موارد مراجعه به صفر در برخی بازه‌های زمانی، اکنون شاهد افزایش نسبی مراجعات روزانه به دلیل این بیماری هستیم.
این افزایش تدریجی موارد ابتلا می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش سطح ایمنی جامعه: با گذشت زمان از تزریق واکسن و ابتلا به سویه‌های قبلی، سطح ایمنی جمعی ممکن است کاهش یافته باشد و افراد را در برابر عفونت آسیب‌پذیرتر کند.
- تغییرات فصلی و افزایش شیوع سایر ویروس‌های تنفسی: همزمانی با فصل تغییرات آب و هوایی و افزایش شیوع سایر ویروس‌های تنفسی مانند آنفولانزا و رینوویروس‌ها می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تحت فشار قرار داده و احتمال ابتلا به کووید-۱۹ را افزایش دهد.
- کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی: با عادی شدن شرایط و کاهش محدودیت‌ها، متاسفانه شاهد کاهش چشمگیر رعایت پروتکل‌های بهداشتی مانند استفاده از ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی در سطح جامعه هستیم.
- احتمال ظهور زیرسویه‌های جدید: اگرچه در حال حاضر شواهد قطعی مبنی بر ظهور سویه جدید با قدرت سرایت و بیماری‌زایی متفاوت وجود ندارد، اما تحولات مداوم ویروس و ظهور زیرسویه‌های جدید همواره یک احتمال مطرح است که نیازمند رصد دقیق است.
سویه جدید یا بازگشت آشنا؟ تلاش برای رمزگشایی عامل افزایش
یکی از اساسی‌ترین سوالاتی که در این مقطع زمانی ذهن متخصصان و عموم مردم را به خود مشغول کرده است، شناسایی عامل اصلی این افزایش موارد ابتلا است. آیا ما با ظهور یک سویه جدید از ویروس SARS-CoV-2 مواجه هستیم که از نظر قدرت سرایت، بیماری‌زایی یا مقاومت به ایمنی قبلی تفاوت دارد؟ یا اینکه افزایش فعلی ناشی از طغیان مجدد سویه‌های قدیمی‌تر است که همچنان در گردش هستند و با کاهش سطح ایمنی جامعه فرصت یافته‌اند تا بار دیگر شیوع پیدا کنند؟
بر اساس اطلاعات اولیه ارائه شده توسط دکتر صالحی، در حال حاضر شواهد محکمی مبنی بر شناسایی یک سویه کاملاً جدید با ویژگی‌های متفاوت در دست نیست. با این حال، این موضوع همچنان در دست بررسی دقیق متخصصین ایمونولوژی و ویروس‌شناسی قرار دارد. آن‌ها با انجام آزمایش‌های ژنومیک و بررسی الگوهای شیوع، تلاش می‌کنند تا وضعیت سویه‌های غالب در گردش و احتمال تغییر رفتار ویروس را به طور کامل تعیین کنند. نتیجه این بررسی‌ها نقش مهمی در اتخاذ استراتژی‌های بهداشتی آتی خواهد داشت.
علائم بیماری در موج جدید: آشنا اما نیازمند توجه
علائم بالینی بیماری کووید-۱۹ در این دوره، تا کنون تفاوت چشمگیری با علائم سویه‌های قبلی نشان نداده است. همچنان درگیری سیستم تنفسی فوقانی با نشانه‌هایی نظیر گلودرد، سردرد، آبریزش بینی، عطسه و سرفه خشک از شایع‌ترین تظاهرات بیماری به شمار می‌رود. با این حال، گروه‌های خاص همچنان در معرض خطر هستند. افراد مسن، بیماران دارای بیماری‌های زمینه‌ای (مانند نارسایی کلیوی و قلبی)، بیماران تحت درمان با داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و افراد پیوند عضو باید مراقب باشند. احتمال درگیری‌های شدیدتر ریوی و بروز عوارض جدی‌تر در این افراد وجود دارد. بنابراین، توجه ویژه به این گروه‌های آسیب‌پذیر و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه برای آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی: سپر دفاعی در برابر موج احتمالی
شدت افزایش فعلی موارد ابتلا به اندازه موج‌های قبلی نیست. با این حال، همین وضعیت هشداری جدی برای بازگشت به رعایت دقیق و همیشگی پروتکل‌های بهداشتی است. دکتر صالحی به این نکته مهم اشاره کردند که کودکان در حال حاضر در معرض خطر بالای افزایش ابتلا نیستند. با این حال، افراد با بیماری‌های زمینه‌ای جدی، سالمندان بالای ۶۵ سال، بیماران با سیستم ایمنی ضعیف و افراد پیوند عضو در معرض خطر بیشتری قرار دارند. بنابراین، رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی برای این گروه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این گروه‌ها نیازمند دقت ویژه‌ای در پیشگیری هستند.
توصیه‌های کلیدی در این زمینه عبارتند از:
- استفاده از ماسک: استفاده از ماسک در فضاهای بسته و شلوغ، به ویژه در وسایل حمل و نقل عمومی، مراکز خرید و اجتماعات، می‌تواند به طور موثری از انتقال ویروس جلوگیری کند.
- رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی: حفظ فاصله حداقل یک متری از افراد دیگر، به ویژه کسانی که علائم بیماری تنفسی دارند، همچنان یک اقدام پیشگیرانه موثر است.
- شستشوی مکرر دست‌ها: شستشوی منظم و صحیح دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه، به ویژه قبل از غذا خوردن و پس از تماس با سطوح عمومی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- اجتناب از حضور در مکان‌های شلوغ: گروه‌های پرخطر تا حد امکان از حضور در مکان‌های پرجمعیت و سربسته خودداری کنند.
- خودداری از تماس با افراد بیمار: اجتناب از تماس نزدیک با افرادی که علائم بیماری تنفسی دارند، می‌تواند از انتقال عفونت جلوگیری کند.
- تکمیل واکسیناسیون: افرادی که هنوز واکسیناسیون خود را تکمیل نکرده‌اند یا دوزهای یادآور را دریافت نکرده‌اند، نسبت به انجام این امر در اسرع وقت اقدام کنند. واکسیناسیون همچنان موثرترین راه برای کاهش خطر ابتلا به بیماری شدید و عوارض ناشی از آن است.
نگاه به آینده: تداوم هوشیاری و آمادگی
با نگاهی به وضعیت فعلی کرونا در ایران ۱۴۰۴ متوجه شدیم که اگرچه وضعیت نگران‌کننده است، اما نباید منجر به وحشت و اضطراب بی‌مورد شود. مهم‌ترین نکته در این شرایط، حفظ هوشیاری، رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی و پیگیری مستمر اخبار و اطلاعیه‌های رسمی از سوی مراجع بهداشتی کشور است. نظام سلامت کشور باید وضعیت بیماری را به دقت رصد کند و آزمایش‌های لازم برای شناسایی سویه‌های غالب را انجام دهد. همچنین، آمادگی برای ارائه خدمات درمانی مناسب نیز از وظایف مهم این نظام است.
تجربه دوران همه‌گیری به ما نشان داده است که با همدلی، همکاری و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی می‌توان بر این چالش غلبه کرد. بنابراین، برای حفظ سلامت جامعه، این اصول همچنان حائز اهمیت هستند. امیدواریم با تداوم این رویکرد، شاهد کنترل هرچه سریع‌تر این افزایش نسبی موارد ابتلا باشیم و بار دیگر به سوی شرایط پایدارتر گام برداریم.
بدون دیدگاه