جدیدترین دستاوردهای علم پزشکی در حوزه قلب و عروق؛ اسمش هم ادیبان را تحريك مي‌كند از آنجا كه در طول تاريخ محل احساسات و عشق و نفرت دانسته شده اما مدتهاست که نامش کم‌کم برای بسیار یادآور بیماری و مرگهای ناگهانی شده است. طبق گزارش مرکز آمار بیماریهای قلبی و سکته‌های مغزی انجمن قلب آمریکا به عنوان یکی از منابع قابل استناد، فقط در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۹ میلیون انسان بر اثر بیماریهای قلبی عروقی در جهان، جان خود را از دست داده‌اند که حدود ۱۸.۷ درصد نسبت به سال ۲۰۱۰ افزایش داشته است.
بر اساس همین آمار و ارقام، می‌توان متوجه این واقعیت شد که بیماریهای قلبی از ویروس کشنده کرونا که چند سال باعث فلج شدن زندگی مردم در تمام دنیا شده بود، خطرناک‌تر و کشنده‌تر است؛ در واقع عامل اولیه و اصلی مرگ و میر در تمام دنیا بیماریهای قلبی است.
اما متاسفانه در كشور ماهم اوضاع از اين جهت رقت‌انگيز است. طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۷، ۴۶ درصد علت مرگ در ایران بیماریهای قلبی بوده است و این ۴۶ درصد بعد از ۵ سال و به خصوص بعد از پاندمی کرونا قطعاً افزایش یافته است. به همین علت، باید نسبت به آگاه‌سازی جامعه جهت پیشگیری از عواملی که باعث بروز بیماریهای قلبی می‌شود تلاش کرد.
در مطالعه سیمای مرگ و میر در ۳۰ استان کشور، از میان ۲۰ علت اول مرگ‌ها در کل سنین و هر دو جنس در سال ۱۳۹۸ شایع‌ترین علت مرگ و میر در جامعه به علت بیماریهای ایسکمیک قلب (از جمله سکته‌های قلبی (۲۱ درصد) و سکته مغزی (۹.۲ درصد) و بیماریهای ناشی از فشارخون بالا (۷.۲ درصد) رخ داده است.
سبک زندگی مدرن، دشمن قلب و عروق
دنياي امروز به ظاهر امكانات فراواني براي ما فراهم كرده است اما روش زندگي اي كه به ما تحميل شده است، خود به دشمن اصلي سلامتي رواني و جسمي تبديب شده است. از آلودگي فزاينده هوا و آب گرفته تا مصرف فزاينده غذاهای آماده و فست فودها،افزایش مصرف دخانیات، داروهاي شيميايي كه به ظاهر سريعا يك بيماري را خوب ميكنند اما عوارض جانبي متعددي دارند و کم تحرکی به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی، و استرس بسيار بالا شهرهاي بزرگ افزایش بي‌سابقه آمار بیماریهای قلب و عروق در کشور را رقم زده است.
اما اهل فناوري و محققان علم طب بيكار ننشسته‌اند. انواع فناوريهاي مدرن دست به دست هم داده‌اند تا بيماريهاي قلبي و عروقی را درمان كنيم اما معمولا درمان كاري كم‌بازده است و اگر بيمار دير به مراكز درماني مراجعه كند، چندان كارآمد نيست. به همين جهت، محققان تاكيد بر پيشگيري دارند و فناوريها را به همين سمت سوق مي‌دهند. در كنار بهبود روشهاي جراحي، مانند استفاده روش روش TAVI (استفاده از روشهای کمتر تهاجمی تعویض دریچه آئورت، میترال، تریکوسپید و پولمونر با استفاده از آنژیوگرافی و از راه عروق محیطی و بدون نیاز به بیهوشی عمومی و جراحی باز ) و انواع رباتهای پزشکی که دقت جراحی را بسیار بالا می‌برد، فناوری در حال گسترش اقدامات پیشگیرانه است. به عنوان مثال، گجت‌هاي مبتني بر هوش مصنوعی، مانند ساعت هوشمند، كمك مهمي است براي جمع‌آوري داده هايي به متخصصان در امر تشخيص يا ارائه توصيه‌اي براي پيشگيري.
غیرمستقیم اما تاثیرگذار
برخی دیگر از فناوری‌ها، به صورت غیرمستقیم بر این موضوع تاثیرگذار بوده‌اند. اطلاعات با حجم وسیع و تحلیل داده‌ها، فناوری واقعیت مجازی و هولوگرافی از جمله این روشها هستند.
یکی از جدیدترین تکنولوژی های درمان قلب، فناوری هوش مصنوعی است. اگرچه این علم، هنوز در اول راه است، اما تاثیر بسیار زیادی بر علوم مختلف از جمله پزشکی دارد. پردازش تصویر، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، از طریق تحلیل دیتاها و داده‌های با حجم وسیع، می‌توانند الگوهایی را بسازند. مقایسه این الگوها با یکدیگر، به تصمیم‌گیری درباره هر موضوعی میکند.
هر فرد دارای ضربان قلب، فشار خون، وزن و سن مشخصی است. این گونه شاخص‌ها در کنار نتایج آزمایش‌های مختلف، یک الگو از وضعیت سلامت شخص ایجاد خواهند کرد. مقایسه الگوی به دست آمده، با الگوی یک فرد سالم با همان شاخصه‌ها، به پزشک در تشخیص وجود یا عدم وجود بیماری قلبی کمک شایانی میکند. به عنوان مثال، در تحلیل نتایج یک آزمایش الکتروکاردیوگرام هوش مصنوعی، مشخص میکند که آیا فرد، پتانسیل ابتلا به بیماری از جلمه آریتمی قلبی یا بیماریهای ساختمانی قلب مبتلا است یا خیر.
فناوری پوشیدنی مزیت یا آفت؟
مچ‌بندها و ساعت‌های هوشمند، از رایج‌ترین تکنولوژی‌هایی هستند، که پوشیدن آنها در هر سنی امکان‌پذیر است و این ساعت‌ها می‌توانند ضربان قلب، فشار خون و حجم اکسیژن خون را اندازه بگیرند اما در عین حال، مساله بررسی سلامت قلب، نیاز به دانش پزشکی و تخصص دارد و باید در این زمینه یک آفت مهم وجود دارد که افراد غیرمتخصص یا خود شخص اقدام به تحلیل داده‌های حاصل از ساعت هوشمند کنند. در این زمینه، ضمن وضع قوانین نظارتی روشن برای جلوگیری از سو استفاده‌های احتمالی و ارائه آموزشهای همگانی مفید وضعیت سلامتتان را تشخیص دهد. در مواردی که وضعیت فرد مشکوک باشد، انجام آزمایش‌های تشخیصی و الکتروکاردیوگرام، به نتیجه‌گیری بهتر کمک خواهد کرد
بررسی ضربان قلب از طریق ساعت هوشمند باعث می‌گردد، تا هرگونه بی‌نظمی یا ضربان غیرعادی، تشخیص داده شود. این یعنی، پزشک می‌تواند احتمال ابتلای فرد به آریتمی قلبی را تشخیص دهد. به این ترتیب، جدیدترین تکنولوژیهای درمان بیماری قلبی می‌توانند؛ به تشخیص زودهنگام این اختلالات و علت آنها کمک نمایند.
واقعیت مجازی
برای بررسی فعالیت‌های ذهنی و مغزی، در قالب بازی، و شبیه‌سازی و واقعیت افزوده، روش دیگری است برای افزایش دانش پزشکی متخصصان. در واقع، جراحان با استفاده از این تکنولوژیهای جدید درمان قلب، می‌توانند ساختار قلب را به خوبی شبیه‌سازی و اجزای مختلف این ماهیچه حیاتی بدن را به‌راحتی تجسم کند امری که ایجاد برش‌های دقیق‌تر، کاهش خطاهای احتمالی در جراحی باز قلب، افزایش کیفیت جراحی‌ها و بیشتر شدن طول عمر بیماران را به دنبال دارد. در روش هولوگرافی، با عملکردی مشابه واقعیت مجازی اما بدون نیاز به عینک مخصوص همین تجسم فضایی ممکن است. البته این روشها مکمل محسوب می‌شوند و جایگزین علم تشریح و تجربه عملی حضور در اتاق عمل نیستند.
همچنین تصویربرداری با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته همچون ام آر آی و سی تی اسکن قلب یک نمای کلی از جزئیات ماهیچه قلب و عروق کرونری به دست میدهد و پزشک متخصص از این طریق اطلاعات در بیماریهایی چون انسداد عروق، تغییرات ساختاری قلب و ناهنجاری‌های دریچه‌ای بدون نیاز به روشهای تهاجمی به دست می آورد. در واقع، با کمک این روشها، امکان بررسی ساختار داخلی قلب، بدون نیاز به جراحی باز قلب، فراهم می‌گردد و پزشک جراح می‌تواند، اولا با توجه به سوابق بیمار وهمینطور درنظر گرفتن شرایط جسمی و بیماریهای زمینه‌ای احتمالی برنامه‌ریزی بهتری برای جراحی قلب باز یا روشهای کمتر تهاجمی انجام دهد
مزیت روشهای کمتر تهاجمی فناورانه
جدیدترین دستاوردهای علم پزشکی در حوزه قلب و عروق؛ فناوری‌های جدید که به امر پیشگیری یا تشخیص سریعتر بیمارهای قلبی و انجام جراحی کمتر تهاجمی کمک میکند، باعث کاهش هزینه‌های درمان، کاهش ریسک خطرات جانی و عفونت و خطای احتمالی پزشک در عمل باز، کاهش زمان بستری شدن و دوران نقاهت و استراحت بیمار در منزل و بهتر شدن روحیه بیمار می‌شود. به خصوص که برخی از بیمارانی که طبق استاندارهای روشهای قدیم باید تحت جراحی قلب قرار می‌گرفتند به واسطه شرایط جسمی نامناسبی بیهوشی عمومی می‌توانست برای آنها مهلک باشد و در واقع، جراحی غیرتهاجمی TAVI با کمک تکنولوژیهای درمان قلب، بهترین روش برای آنها خواهد بود.
فناوريهاي نوين همچنين ميتوانند در تنظيم برنامه اي ورزشي و تغذيه‌اي مناسبي كه منجر به سلامت قلب ميشوند، كمك‌كار ما باشند و نويد بخش آينده روشنتري در اين حوزه باشند.
نتيجه‌گيري
جدیدترین دستاوردهای علم پزشکی در حوزه قلب و عروق؛ فناوريهاي رو به توسعه مبتني بر تحليل داده‌ها و هوش مصنوعي و همين رباتهاي بسيار پيشرفته مي‌تواند براي متخصصان در تشخيص بهتر و زودهنگام بيماريهاي قلبي و عروقي دستيار مطمئني باشد و همزمان به توسعه دانش بشر در حوزه داروسازي و بهره‌گيري از اندام هاي مصنوعي كمك كنند و در نهايت در بسياري از موارد نياز به روشهاي قبلي تهاجي ( جراحي‌هاي باز پرخطر) را كمتر كنند.
اما اين فناوريها و به طور خاص هوش مصنوعي اولا محصول تجريبات بشر هستند و قاعدتا بري از خطا نيستند و ثانيا در صورت نبود قوانين نظارتي و آموزش همگاني فراگير ميتوانند منشا سوتفاهمات يا سواستفاده قرار بگيرند. به خصوص که با توجه به اینکه عاملیت مهم بيماري هاي قلبي و عروقي در مرگ و میر انسانها و حجم بالای پول در گردش در حوزه درمان ب ماری های قلبی ، ورود به این حوزه برای کلاه‌برداران امری وسوس‌کننده است. در نهایت باید مسوولان حوزه بهداشت و درمان کشور توجه داشته باشند سرمایه‌گذاری روی آموزش و تبلیغ سبک زندگی سالم راه کم هزینه‌تر و معقولتری برای حفظ سلامت قلب و پیشگیری از بيماريهاي قلبي و عروقي است تا سرمایه‌گذاریهای کلان برای درمان بیماریهای قلبی.
[…] بیماری قلب و عروقی. […]